Het industrieel Atrium |Connecting industrial history

Kenniscentrum voor industrieel erfgoed |Documentatie, Informatie, Expositie

Het Industrieel Atrium ontvangt veel schoolgroepen. Leerlingen kunnen via oude en nieuwe media leuke en interessante informatie vergaren over het industriële verleden van Helmond e.o. Op 10, 11 en 12 april jl. hebben meer dan 60 leerlingen van deze school, allemaal 2de klassers Havo en VWO, een bezoek gebracht aan Het Industrieel Atrium in het kader van een projectweek. De leerlingen kregen eerst een korte documentaire te zien over de geschiedenis van de industrie in Helmond. Vervolgens werden zij in groepen ingedeeld en per sector geïnformeerd over de industrie van vroeger. Deskundigen van Het Industrieel Atrium gaven informatie en demonstraties.

Verslag:

Namen: Fenne Kersjes, Sanne van Lierop en Raghad Alkadah
Klas: V2A
Docent: Dhr. G.J. Onrust

Inleverdatum: 12-04-2018

Inleiding

We zijn op donderdag 12 april 2018 naar het Industrieel Atrium in Helmond geweest. We gingen eerst een introductiefilmpje van 15 minuten kijken. Daarna kregen we een rondleiding over textiel in Helmond. Toen de rondleiding was afgelopen mocht je zelf rondkijken. Wij hadden het onderwerp textiel waarvan we een verslag moesten maken.

Industriële revolutie

De industriële revolutie is de overgang van handmatig naar machinaal. Dat betekent dat er na die tijd veel met machines werd gedaan. Met machines werken is sneller en makkelijker dan handwerk. Helmond kent een lange en rijke geschiedenis in de textielindustrie. Deze industrie kent toepassingen zoals textiel in mode, interieur of in de technische industrie.

Handmatig weven

Weven is handwerk, in handwerk kan je makkelijk fouten maken, daarom moet je niet te snel werken. Het type weefmachine op afbeelding 1 (zie volgende pagina) is ongeveer 400 jaar oud. De meeste mannen weefden vroeger, de vrouwen vulden spoelen en verzorgden de mannen met eten en drinken.

Boven een weefmachine hing een olielamp voor het licht, omdat ze vroeger geen elektriciteit hadden. Ze hadden ook nog geen radio, daarom hadden veel mensen een zangvogel in een kooitje bij de weefmachine tegen de verveling.
Bedrijven werden langs kanalen aangelegd, zodat ze katoen e.d. makkelijk konden vervoeren.

Weefgetouw

Wij hebben twee soorten weefgetouwen gezien, namelijk:

Bezoek Jan van Brabant college

Het verschil tussen weefgetouw 1 en 2 is dat weefgetouw 2 een schietspoel heeft en weefgetouw 1 niet. Doordat weefgetouw 2 een schietspoel heeft gaat het weven sneller.

Hoe moet je weven bij weefgetouw nummer 1?

  1. Eerst moet je het rechterpedaal indrukken met je voet

  2. Dan moet je de spoel door de draden halen en strak trekken

  3. Daarna druk je 2x met het riet tegen de stof

  4. Vervolgens druk je het linkerpedaal in met je linkervoet en herhaal je de

    stappen 2 en 3

  5. Je herhaalt steeds de stappen 1 t/m 4

Hoe moet je weven bij weefgetouw nummer 2?

  1. Je draait eerst aan een dobby

  2. Je drukt een pedaal omlaag

  3. Je trekt aan een touwtje zodat de schietspoel wordt afgeschoten

  4. Je drukt 2x met het riet tegen de stof

  5. Je haalt de pedaal weer omhoog

  6. Je herhaalt deze stappen 1 t/m 5

Spoel + schietspoel

Bezoek Jan van Brabant college

Spoel:

Spoel Schietspoel

Op de spoel kunnen ongeveer 1250 draadslagen die er in die tijd met de hand omheen werden gedaan. De spoel moest handmatig door de draden van het weefgetouw gehaald en aangetrokken worden. Dat duurde heel lang, dus werd de schietspoel uitgevonden.

Schietspoel:

De schietspoel is uitgevonden door John Kay in 1733. Voordat de schietspoel was uitgevonden moest je handmatig de spoel door de draden halen. De stof kon zo nooit breder worden dan de lengte van de armen van de wever. Met de uitvinding van de schietspoel kon de spoel sneller tussen de scheringdraden worden doorgeschoten en bovendien over een langere afstand.

Bedrijven

Dit zijn een aantal textielbedrijven in Helmond van vroeger:

  • ● W.G.J. Ramaer

  • ● Prinzen

  • ● J.A. Raymakers

  • ● J.F. Sanders en Zonen

  • ● P. de Wit en Zonen

  • ● W. Swinkels

  • ● Gebroeders Bots

  • ● Vlisco

Bezoek Jan van Brabant college

Vlisco:

De Vlisco is een textielbedrijf dat op 15 augustus 1846 wordt omgedoopt van PA Sutorius & Co. tot PF van Vlissingen & Co. (nu bekend als Vlisco).
In 1844 nam Pieter Fentener van Vlissingen, ook bekend als Pieter 2, de katoen afdrukken fabriek van zijn vader over in Helmond. Rond 1844 werkten er 50 werknemers.

Raymakers:

Raymakers is een textielfabriek dat in 1774 werd opgericht. Het bedrijf Raymakers werd begonnen in 1772 als een weefbedrijf door Johannes Raymakers. Hij was de zoon van Henricus Raymakers, die kort voor 1830 vanuit Bakel naar Helmond verhuisde en daar actief was in de textiel. Johannes was als weefbaas lid van het weversgilde en trad zelfstandig op als inkoper van garens in Haarlem. In Helmond had hij wevers in dienst en de weefsels, zoals boekbinderslinnen, verkocht hij in Haarlem en Amsterdam.

Andere voorwerpen

Bezoek Jan van Brabant college

1. Draadsterkte meter 2. Koperen drukwals

Bezoek Jan van Brabant college

3. Linnenpers 4. Kaardmachine

  1. De draadsterkte meter meet hoever de draad kan uitrekken. Daardoor wordt de sterkte van de draad bepaald.

  2. De koperen drukwals is een machineonderdeel waar koperen vormen op zitten die door middel van inkt of kleurstof patronen op stof kan drukken.

  3. De linnenpers wordt gebruikt voor het gladmaken van doeken en het uitpersen van water.

  4. Kaardmachine zorgt dat ruw katoen en wol wordt klaargemaakt om te spinnen door het te ontwarren en het samen te voegen.